واژه سرطان به فرآیند کنترل نشده بافتها اطلاق می شود ، به عبارتی سرطان نوعی اختلال در سرعت تکثیر و تمایز سلولی است که می تواند در هر بافتی از بدن و در هر سنی رخ دهد و با حمله به  بافتهای سالم بدن موجب بیماری شدید و در نتیجه مرگ میشود . سالیانه  در اثر ابتلا به انواع سرطانها افراد بسیاری از بین میروند . این بیماری پس از اختلالات قلبی عروقی دومین علت شایع مرگ و میر در جهان است .

عوامل خطر :

1) عوامل فیزیکی : بخصوص اشعه ماوراء بنفش ( نور آفتاب ) و پرتوهای یونیزه کننده (تصویربرداری تشخیصی و انفجارات اتمی )

2) عوامل شیمیائی : موادی مثل نیکل ، کروم ، آرسنیک ، بعضی از رنگها ، حشره کش ها ، نگهدارنده های مواد غذایی مثل نیتریت ، نیترات ، سیگار و دخانیات ، و ذرات معلق موجود در هوای شهرهای صنعتی و ...

3) عوامل ویروسی ( بخصوص سرطانهای دهانه رحم ، حلق و بینی و نوعی از سرطان خون )

4) عوامل ارثی : استعداد خانوادگی و آمادگی ژنتیکی بخصوص در ابتلا به سرطانهای معده ، پستان ، روده بزرگ ، ریه و رحم موثرند .

5) سن فرد : در افراد مسن به علت اینکه سیستم ایمنی ضعیف میشود و هم به مرور زمان تغییراتی در هسته سلول ها حاصل می شود شیوع سرطانها افزایش می یابد . 

6) منطقه جغرافیایی : دیده شده است که بعضی از انواع سرطانها در یک منطقه جغرافیایی بیشتر دیده می شوند بعنوان مثال سرطان مری در شمال ایران و سرطان معده در کشور ژاپن شایعتر است .

7) وضعیت فرهنگی و اقتصادی : ازدواج در سنین پایین یکی از عوامل مهم در ایجاد سرطان در دهانه رحم است و برعکس ، سرطان پستان در افرادی دیده میشودکه ازدواج و حاملگی در سنین بالا داشته اند قابل ذکر است که عمل شیردهی جنبه محافظتی در برابر سرطان پستان دارد .

8) مصرف سیگار و کم تحرکی و استرس : سیگار کشیدن ، ورزش نکردن و کم تحرکی ، باعث ضعف سیستم ایمنی میشوند . یک زندگی پر از جنجال و استرس نیز همین اثر را دارد .

9) نحوه تغذیه و عادات غذایی : همانطور که قبلاً اشاره شد سرطان از جمله بیماریهایی است که تغذیه صحیح در پیشگیری و درمان آن می تواند نقش مهمی داشته باشد . بعنوان مثال افرادی که کمتر از پنج بار در روز میوه و سبزی مصرف میکنند بیشتر در معرض خطر بروز سرطان دستگاه گوارش قرار دارند .

پيشگيري از سرطان : 

1. افزايش مصرف روزانه ميوه و سبزي در برنامه غذايي روزانه ( حدقل 5 بار در روز )

2. انتخاب ميوه ها و سبزيهاي رنگي ( سبز تيره و نارنجي )

3. مصرف ميوه ها و سبزيها همراه با غذا يا به عنوان ميان وعده 

4. كاهش مصرف غذاهاي پرچرب ( كره ، لبنيات پرچرب ، كله پاچه ، گوشتهاي قرمز ، روغن جامد ، و سس مايونز )

5. كاهش مصرف گوشت هاي فرآيندي مانند سوسيس و كالباس ( بدليل تركيبات نيتراتي كه به عنوان نگهدارنده و رنگ دهنده به آن اضافه ميشوند ) بهتر است پس از مصرف اين مواد از مواد غذايي حاوي ویتامین c مثل گوجه فرنگي ، پرتقال ، نارنگي و ... استفاده شود تا سم كمتري از نيترات در معده توليد شود .

6. طبخ صحيح غذاها ( كبابي ، آب پز ، بخارپز ، تنوري ) و پرهيز از مصرف زياد  غذاهاي سرخ شده 

7. كاهش مصرف غذاهاي شور بدليل نقش آن در سرطان معده 

8. استفاده از نان هاي تهيه شده از دانه كامل و غلات سبوس دار ( بيش از 7% مثل سنگك )

9. داشتن تنوع غذايي ( براي اينكه اطمينان حاصل كنيم كه آيا در طول روز همه مواد مغذي ضروري براي حفظ سلامتي را دريافت كرده ايم بهترين راه استفاده از تمام گروههاي غذايي است )

10. فعاليت فيزيكي و ورزش (30-20 دقيقه  در روز )

11. مصرف كمتر غذاي كنسروي بدليل آلودگي لعاب داخل كنسرو و حلب آن از نظر فلزات سنگين ، (كنسروها براي زمانهاي اضطراري پيش بيني شده اند )

12. مصرف بيش از حد نمك سرطانزاست ( بوي‍ژه سرطان معده ) . روزانه حداكثر 5-3 گرم نمك موردنياز است كه در زمان پخت غذا به آن اضافه ميشود و يا در غذاهاي گياهي مصرفي روزانه وجود دارد و كفايت مي كند بهتر است غذاي كم نمك مصرف كنيم و سر سفره نمكدان نگذاريم . مصرف نمك در سطح كشور بالاي 10 گرم در روز است .

13. استفاده از ظروف شيشه اي ، استيل و چدن ، ظروف پلاستيكي و يكبارمصرف ها كه همگي از نفت درست شده اند و خطر سرطانزايي دارند توصيه نميشود .

14. از مصرف چاي داغ و غذاي داغ خودداري شود .

15. داغ كردن بيشتر از حد روغن به طوري كه ايجاد دود كند سرطانزا است .

16. هرچه رنگ غذايي كه مصرف مي كنيم طبيعي تر باشد احتمال وجود موادغذايي كه از سرطان      جلوگيري مي كند بيشتر است . جدول زير نشان دهنده خاصيت موادغذايي مختلف براساس رنگ آنها در مبارزه با سرطان است .

رنگ مواد غذایی مواد حفاظتی و اعمال احتمالی

قرمز گوجه فرنگی - هندوانه لیکوپن : آنتی اکسیدانی که خطر سرطان پروستات را می کاهد

نارنجی هویج – سیب زمینی شیرین – انبه - کدو   بتاکاروتن : محافظت از سیستم ایمنی بدن

زرد – نارنجی پرتقال – لیمو – دارابی – خربزه– هلو ویتامین ث ، فلاوونوییدها : مهار رشد سلولی تومور ، سم زدایی

سبز اسفناج – کلم برگ و سایر سبزیجات فولات : سلامت سلو ها

سبز -سفید کلم بروکلی –گل کلم ایندول ، لوتئین : استروژن و مواد سرطانزای مازاد را محدود میکند

سفید –  سبز سیر – پیاز – پیازکوهی – مارچوبه آلیل سولفیدها : نابودکردن سلولهای سرطانی ، کاهش تقسیم سلولی ، حفاظت از سیستم ایمنی

آبی تمشک – انگور ارغوانی – آلوها آنتوسیانین ها : رادیکال های آزاد را نابود می کند

قرمز – بنفش انگور – انواع توت - آلوها رزرواترول : کاهش تولید استروژن

قهوه ای حبوبات – لوبیا – عدس – نخود و ... فیبر : از بین برنده مواد سرطانزا

انواع سرطانها :

سرطان تخمدان

تعریف بیماری سرطان تخمدان

به رشد بدخیم و غیرطبیعی سلول های تخمدان، سرطان تخمدان گفته می شود سرطان تخمدان بیماری چندان رایجی نیست و پنجمین عامل مرگ ومیر زنان در اثر سرطان و بیماری های زنان محسوب می شود سرطان تخمدان قابل معالجه است بخصوص اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود. با معالجه و بهبود سرطان ، بسیارى از زنان مى توانند زندگى طولانى و رضایت بخشى داشته باشند حتى با سرطان پیشرفته تخمدان.

 

عملکرد تخمدان در بدن 

در بدن هر زن یک جفت تخمدان وجود دارد . تخمدان ها قسمتي از دستگاه توليد مثل زنان را تشكيل مي دهند اولین کار آنها ترشح هورمون است که موجب رشد اعضای بدن زنان مانند پستانها می شود . هورمونها در بروز صفات زنانه و همچنین عادت ماهانه موثرند . کار دوم تخمدانها ایجاد تخمک است که باعث باروری می شود. 

 

عوامل خطر سرطان تخمدان

1 - سن - بیش از نیمی از مرگ ومیر ناشی از سرطان تخمدان در زنان ۵۵ تا ۷۴ ساله دیده می شود در 80% موارد این نوع سرطان بعد از 40 سالگی بروز می کند . این بیماری در سنین 75 تا 79 سالگی به حداکثر شیوع خود می رسد ، بطوری که با افزایش سن ، بروز آن به شدت افزایش می یابد .

2 - سابقه خانوادگی سرطان یا ابتلا به انواع دیگر سرطان در فرد. بیمارانی که قبلا به سرطان سینه مبتلا شده اند و یا یکی از اعضای خانواده آنها سابقه ابتلا به سرطان سینه یا تخمدان را داشته باشد, در خطر بیشتری هستند.

3 - بارداری : زنانی که هرگز حامله نشده اند بیشتر از زنانی که زایمان کرده اند در معرض ابتلا قرار دارند .

4 - سایر عوامل احتمالی عبارتند از مصرف پودر تالک در نواحي تناسلي، قرارگرفتن در معرض پنبه نسوز، مصرف غذاهای پرچرب و ابتلا به بیماری اریون در کودکی که البته تاثیر هیچ کدام از این عوامل هنوز به اثبات نرسیده است .

 

علل اهمیت سرطان تخمدان

1 - سرطان تخمدان شايع ‌ترين علت مرگ خانم ها در اثر سرطان ‌هاي دستگاه تناسلي است.

2 -شايع ‌ترين سرطان زنان است که در مراحل پيشرفته، تشخيص داده مي‌ شود.

3 - احتمال وقوع آن يک مورد در 55 زن است و علت مرگ يک زن از 100 زن است.

 

علائم بیماری سرطان تخمدان

1 - نامنظمی عادت ماهیانه و قاعدگی غیرطبیعی

2 -  به موازات افزایش رشد تومور و حجم آن علائم فشاری بروز می کند که شامل تکرر ادرار ، درد لگنی ، یبوست و پس از مدتی تورم شکم می باشد

3 - دردهای خفیف در ناحیه پایین شکم

4- خونریزی واژینال

5 - افزایش یا کاهش وزن

6 - افزایش اندازه دور شکم

7 - علایم معده ـ روده ای که عبارتند از:افزایش گاز معده ، سو هاضمه، بی اشتهایی، تهوع و استفراغ و ناتوانی از خوردن میزان همیشگی غذا

 

پیشگیری از سرطان تخمدان

1- هنوز روش غربالگری مناسب جهت تشخیص سرطان تخمدان شناخته نشده است ولی به نظر می رسد یافته های حاصل از سونوگرافی و اندازه گیری آنتی ژنی که در بیماران مبتلا افزایش می یابد در شناسایی سرطان تخمدان به صورت اولیه مناسب باشند.

2 - انجام معاینات لگنی هر شش ماه یکبار و در همه زنان ( خواه در سنین باروری باشند و خواه یائسگی ) در شناسایی به موقع بیماری کمک کننده است .

3- مصرف قرصهای ضدبارداری خوراکی نیز خطر ابتلا را کاهش می دهد بطوری که مصرف این قرص ها تنها روش توصیه شده پیشگیری داروئی برای سرطان تخمدان است هرچه زمان مصرف اين داروها طولاني تر باشد، اين كاهش بيشتر خواهد بود. شیردهی و بستن لوله های رحمی نیز شانس ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش می دهند .

درمان بیماری سرطان تخمدان

درمان سرطان تخمدان بستگی به سن و وضعیت عمومی بیمار و مهمتر از همه شدت گسترش و انتشار بیماری دارد . روشهای درمانی عبارتند از : جراحی ،شیمی درمانی و اشعه درمانی

سرطان ریه 

تعریف بیماری سرطان ریه 

سرطان ریه گونه‌ای بیماری است که در آن رشد بافت بدخیم در یک یا هر دو ریه پدید می آید. سرطان ریه یکی از همه گیر ترین سرطان ها در سراسر جهان است ريه (شش) يا جگر سفيد اندامی است مخروطی شکل مجتمع از بافت اسفنجی که به صورت يک جفت در قفسه سينه قرار دارد.

عوامل موثر در بروز سرطان ریه:

1- سرطان ریه ممکن است به صورت خود به خودي يا در اثر عوامل ناشناخته ایجاد گردد.  

2- تماس سلول با يک سري عوامل مخرب و زيان بار که به عوامل سرطان زا مشهور هستند مانند ترکيبات زيان بار موجود در دود سيگار و برخی آلاینده های محیطی

3- مصرف سيگار مهم ترين عامل خطر ابتلا به سرطان ريه است خطر ابتلا به سرطان ريه با افزايش مقدار و مدت تماس با دود تنباکو افزايش مي يابد و هر چه سن شروع مصرف سيگار پايين تر باشد ، خطر ابتلا بيشتر است . به صورت کلي افراد سيگاري ۱۳ برابر افراد غيرسيگاري در معرض ابتلا به سرطان ريه قرار دارند .

4-آلاينده های موجود در هوای محيط زيست و محل کار- موادی چون آزبست (پنبه نسوز)، گاز رادون (گازی بی رنگ و بی بو که از تجزيه طبيعی اورانيم در آب ، خاک و مصالح ساختمانی قديمی توليد می شود)، اورانيوم و نيکل عامل مستعد کننده در ابتلاء به سرطان ريه هستند.

5- استنشاق دود سيگار در محيط برای افراد غير سيگاری .

6- عوامل ژنتيکی- وجود سابقه سرطان ريه بين اعضای نزديک خانواده احتمال ابتلا به اين سرطان را افزايش می ‌دهد.

7- عوامل ايمنی و سن - نارسايی سیستم ايمنی طبيعی بدن عامل مستعد کننده ای در ايجاد سرطان ريه است.همچنین افراد بالای ۶۰ سال بيشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان ريه هستند .

نشانه و علائم سرطان ريه 

متأسفانه سرطان ريه در مراحل ابتدايي هيچ نشانه اي از خود بروز نمي دهد و اغلب بيماران زماني به پزشک مراجعه مي کنند که سرطان در مراحل پيشرفته قرار دارد . برخی از علائم برای تشخیص زود رس عبارتند از:

1- افزايش تعداد يا شدت سرفه در فرد سيگاري 

2- سرفه به همراه خلط خوني ، حتي اگر ميزان خون اندک باشد 

3- درد مبهم يا مشخص درقفسه سينه 

4- تنگي نفس در اثر فعاليت 

5- خشونت يا تغيير صدا که بيشتر از ۲ هفته طول کشيده باشد 

6- عفونت هاي مکرر ريه و مجاري تنفسي 

7- بروز خس خس سينه به صورت حاد 

8- کاهش وزن و بی اشتهائی

9- ضعف و خستگی مفرط

پیشگیری از سرطان ریه

1 -ترک سیگار و کاهش تماس با افراد سیگاری و نکته مهم : 90 درصد افرادی که به سرطان ریه مبتلا می‌شوند سیگاری هستند، در مورد ترک کردن سیگار باید بخاطر داشت که امروز نسبت به دیروز دیر است و فردا نسبت به امروز دیر تر.

2- پیشگیری از تماس با آلاینده ها محیطی و استفاده از وسایل حفاظت فردی مانند ماسک در محیط های کاری که آلاینده ها وجود دارد

3- تغیر در شیوه زندگی و مصرف بیشتر میوه و سبزی و انجام فعالیت ورزشی منظم .

نکته : ترک سيگار در بيماراني که سال ها سيگاري بوده اند ، خطر ابتلا به سرطان ريه را به طرز چشمگيري کاهش ميدهد پس هیچگاه برای ترک سیگار دیر نیست .

سرطان پوست

اهمیت پوست 

پوست بزرگترین عضو بدن است و وظیفه آن ذخیره چربی ، خنک نگهداشتن بدن و ساختن ویتامین دی به وسیله نور خورشید در بدن است و بدن را از عفونت، نور، از دست رفتن آب و سایر مایعات و جراحت حفاظت می کند.

 

تعریف بیماری سرطان پوست

سرطان پوست بیماری است که در آن سلولهای بدخیمی که از بافت پوست نشات می گیرند و به طور نامنظم و فزاینده ‌ای تکثیر و به طریقی از سیستم ایمنی و دفاعی بدن عبور می کنند بدون اینکه موجب تحریک عکس‌العمل تدافعی و تهاجمی در سیستم ایمنی بدن شوند. 

علل بروز سرطان پوست :

1 - مهمترین عامل مستعدکننده سرطان پوست، جهش در دی ان آ سلول بر اثر اشعه ماورای بنفش است که منجر به شروع سرطانی شدن سلولها می شود.

2 - تماس با مواد شیمیایی و رادیو اکتیو 

3 - سوختگی 

4 - خالکوبی 

5 - زخمهای باز 

6 - سرطان پوست معمولاً در بخش‌های در معرض آفتاب بروز می‌کند٬ یعنی صورت، لب‌ها، گوش‌ها، گردن، دست‌ها و دیگر قسمت‌هایی که در معرض آفتاب هستند. البته این احتمال هم هست که سرطان پوست، در قسمت‌های دیگر بدن ظاهر شود٬ مثلاً در کف دست، فاصله بین انگشتان یا حتی اعضای تناسلی. احتمال سرطان پوست برای هر فردی با هر نوع پوستی، وجود دارد .

 

انواع سرطان پوست 

1 -  سرطان سلول‌های بنیانی یا پایه پوست :این نوع سرطان ، شایع‌ترین گونه سرطان پوست میباشد و حدود 80 درصد سرطان های پوست را شامل می شود . سرطان سلولهای بنیانی که در لایه خارجی پوست مستقر هستند ، دارای سرعت رشد کم بوده و به ندرت گسترش می یابد . محرک رشد این سلولها شامل تماس با مواد شیمیایی و رادیو اکتیو ، سوختگی ، خالکوبی ، قرار گرفتن در معرض تابش پرتو شدید آفتاب و غیره میباشد .

 2- سرطان سلولهای فلسی پوست :این نوع سرطان ، شکل دوم شایع سرطان پوست است که مدت طولانی در لایه اپیدرم باقی می ماند و در صورت عدم درمان می‌تواند بافتهای دیگر را مورد تهاجم خود قرار ‌دهد . محرک رشد این سلولها شامل تابش اشعه ایکس  قرار گرفتن در معرض تابش نور شدید آفتاب ، زخمهای باز ، تماس با مواد شیمایی و غیره میباشد .

3 - سرطان ملانوما :ملانوما از خطرناک ترین انواع سرطان پوست به حساب میاید. سرطان ملانوما در اثر رشد بدخیم سلولهای ملانومیسم حاصل میگردد . این سلولها رنگدانه تیره پوست، خال‌های بدن ،رنگ چشم را پدید میاورند به این خاطر غذه های سرطانی ملانوما غالبا سیاه و یا قهوه‌ای هستند .درمان این نوع سرطان با تشخیص زود هنگام امکان پذیراست. اما اگر به سایر بافتهای بدن گسترش یابد،امکان معالجه آن غیر ممکن است .

پوست بدن دارای رنگدانه هایی به نام ملانین است که میتواند مانع از ورود میزان معینی اشعه فرابنفش به درون بدن شود .ملانین ها در شخاصی که به شکل طبیعی دارای پوست تیره تری هستند زیادتر بوده و آنها مصونیت بالاتری در مقابل تابش نور آفتاب دارند. به این خاطر اشخاصی که دارای پوست روشن تری هستند بیشتر در خطر ابتلا به سرطان پوست میباشند . اشخاصی که رنگ پوست تیره دارند ، کمتر به نورخورشید حساس هستند. اما آنها نیز در برابر مضرات آفتاب ایمن نیستند و هر شخصی بایستی خود را از صدمات تشعشعی، محافظت نماید 

علائم سرطان پوست

1 -  رشد غيرطبيعي زخمها و خالهاي پوستي

2 - زخمهائي كه بهبود نمي يابند و با خونريزي همراه هستند. 

 3 - زخمي كه بهبود آن مدت زيادي به طول بينجامد.

4 - تغيير رنگ خالهاي پوستي .

نکته مهم : اگر خال یا لکه ای در پوست شما از نظر اندازه، شکل، رنگ یا حاشیه ها تغییراتی داشت یا در صورت داشتن بیش از یک رنگ، عدم تقارن، خارش، ترشح یا خونریزی حتما به پزشک مراجعه کنید.

 

افراد در معرض خطر جهت ابتلا به سرطان پوست :

1 -  افرادی که دارای پوست لطیف هستند .

2 -  افرادی که دارای خالها یا لکه های قهوه ای رنگ پوست هستند .

3 -  افرادی که مکررا درکودکی دچار آفتاب سوختگی شده اند .

4 -  افرادی که در هوای آزاد و مکانهای مرتفع که آفتاب گیر است کار میکنند .

5 - افرادی که دارای سابقه خانوادگی سرطان پوست هستند .

 6 - افرادی که به علتی پرتو درمانی شده اند .

 

پيشگيري از سرطان پوست

1 -  قبل از خروج از منزل از ضد آفتاب مناسب که درجه محافظت آن در برابر آفتاب 30 یا بیشتر باشد استفده نمایید 

2 -  از لباسهايي كه تمام بدن را از نورخورشيد محافظت مي كند استفاده كنيد مانند کلاه های با لبه ی پهن و لباسهایی که کاملاً بدن را بپوشاند لباسهایی که رنگ روشن دارند مناسب تر هستند.

3 - تا حد امکان از قرار گرفتن در معرض نور خورشيد بين ساعات 8صبح تا 4 بعد از ظهر بپرهيزيد.

4 - انجام معاینات و آزمایشات مرتب پزشکی و معاینه ی هر ضایعه ی پوستی مشکوک توسط پزشک.

5 - خال یا لکی که با سایر خالها متفاوت باشد، اندازه ی آن از ته یک مداد بزرگتر باشد باید توسط پزشک معاینه شود چون می‌تواند بدخیم باشد.

6 - اطفال علاقه به صرف وقت خود در خارج از خانه دارند و این موضوع باعث میشود که آنها تحت خطر ابتلا به تورم پوستی در اثر تماس با آفتاب قرار گیرند . لذا از قرار دادن طولانی مدت آنها در معرض نور آفتاب باید اجتناب نمود . برای اطفال بالای شش ماه میتوان کرم ضد آفتاب استعمال نمود

 

خال های غیر معمول پوستی 

این خالها سرطانی نیستند اما می‌توانند تبدیل به سرطان شوند. این خالها می‌توانند در نواحی از بدن که با آفتاب مواجهه دارند و یا در نواحی دیگر بدن تشکیل شوند. ویژگی های این خالها عبارتند از :

1 - این خالها بزرگ هستند (عرض حدود 6 میلیمتر یا کمتر).

2-  بیشتر شکل نامنظم دارند و حاشیه آنها نامنظم است یا حالت محو شده دارد. 

3 -  این خالها ممکن است صاف یا برجسته باشند و سطح آنها نیز ممکن است ناصاف یا صاف باشد. 

4 - نگ این خالها ممکن است یکدست نباشد و مخلوطی از چند رنگ مثلا صورتی، قرمز، برنزه یا قهوه ای باشد. 

5 - عدم تقارن دارند به این معنی که نیمه ی خال با نیم دیگر آن مشابه نیست

6- خالی که اندازه اش به سرعت تغییرکند، بزرگ یا چروکیده شود تغییر رنگ بدهد، خارش دار شود یا خونریزی داشته باشد باید معاینه شود

 

نکاتی برای بررسی خالها : 

پوست خود را پس از دوش گرفتن و زمانی که مرطوب است چک کنید. محل شایع بروز ضایعات ملانوما در مردان ناحیه پشت تنه و در زنان در در پایین ران و ساق است. اما به این محلها اکتفا نکنید و ماهی یک بار همه ی بدن را برای یافتن لکه ها و خالهای مشکوک چک کنید. از سر شروع کنید و نواحی پنهان را نیز فراموش نکنید. قسمتهایی مانندلا به لای انگشتان دست و پا،کشاله ران،کف پاها و پشت زانوها نباید فراموش شوند. پوست سر و گردن را نیز چک کنید. می‌توانید از آینه یا از کمک یکی از اعضای خانواده برای چک کردن قسمتهایی که دیده نمی‌شوند استفاده کنید.

می‌توانید از خالها عکس بگیرید تا تغییرات آنها در آینده بتوانید بفهمید. اگر نوجوان هستید، باردار هستید یا حوالی یائسگی هستید توجه بیشتری به خالها و لکها داشته باشید چون در این زمانها تغییرات هورمونی در بدن رخ می‌دهند.

 

سرطان پستان

تعریف بیماری سرطان پستان

سرطان پستان، شایع ترین سرطان در زنان و اولین علت مرگ ناشی از سرطان در زنان ۴۴-۴۰ ساله است که به دلیل رشد مهار نشده‌ی سلولهای غیر طبیعی كه در نواحی مختلف سینه ایجاد می شود اتفاق می افتد. سرطان ممكن است در بافتهای مختلف مانند مجاری‌ای كه شیر را انتقال می‌دهند، بافت تولید كننده‌ی شیر و در بافت غیر غددی رخ دهد. 

امروزه سرطان پستان به عنوان یكی از شایع ترین و كشنده ترین بیماری های زنان به شمار می رود یكی از دلایل كشنده بودن این سرطان تشخیص دیرهنگام آن به دلیل تاخیر بیمار در مراجعه به پزشكان صورت می پذیرد.

 

 عوامل خطر موثر در بروز سرطان پستان

1- سابقه‌ی فامیلی سرطان سینه

2- سابقه‌ی قبلی ابتلا به سرطان سینه و یا برخی موارد غیر طبیعی دیگر در بافت سینه

3- بروز اولین دوره‌ی قاعدگی قبل از 13 سالگی 

4- یائسگی بعد از 51 سالگی 

5- افرادی كه در طول زندگی باردار نشده‌اند و یا اولین بارداری آنها بعد از 30 سالگی بوده است.

6 -  اضافه وزن و چاقی خصوصاً بعد از یائسگی

7-  مصرف الكل 

8 -  زندگی بی تحرك و فعالیت بدنی كم

9- مصرف مواد غذایی پر چرب و سرخ کرده

 

علائم سرطان سینه 

1 -  وجود توده و یا افزایش ضخامت در سینه و یا ناحیه‌ی زیر بغل 

2- ترشح شفاف یا خونی از سینه 

3 -پوسته‌ریزی در نوك سینه 

4- فرو رفتن نوك سینه به داخل 

5- قرمزی و یا تورم سینه 

6-  فرو رفتگی پوست سینه كه در آن پوست، حالتی شبیه به پوست پرتقال پیدا می كند. 

7 -  وقوع تغییر شكل سینه كه موجب متفاوت شدن آن با سینه‌ی دیگر شود. 

8 - زخم در پوست سینه كه بهبود پیدا نكند. 

نکته : اگرچه این بیماری در زنان بسیار شایع‌تر است اما در مردان نیز روی می‌دهد.

 

پیشگیری از سرطان پستان 

اگر این بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، قابل درمان است. که این تشخیص بیشتر از طریق خودآزمایی پستان توسط خود خانم صورت می گیرد . به ویژه افرادی كه دارای سابقه ارثی در این زمینه هستند و اقوام نزدیك آنان مانند مادر، خواهر، خاله و عمه به سرطان پستان مبتلا بوده یا هست، بایستی از سنین پایین تر اقدام به انجام خودآزمایی نمایند

خودآزمایی پستانها توسط زنان باید به صورت ماهیانه انجام شود. حداقل منفعت این عمل، شناسایی توده های کوچکی است که با اقدامات مختـصر جراحی قابل درمانند. بیش از ۶۵% توده های پستانی توسط خود بیماران کشف میشوند. 

 

نحوه انجام خود آزمایی پستان 

روزهای ۵ تا ۷ سیکل قاعدگی، بهترین دوران برای انجام معاینة پستان است. 

الف مقابل آینه : 

بدون پوشش روبروی آینه بایستید. 

دستها راآویزان نگهدارید ودراین حالت بدقت به هرگونه عدم تقارنی بیش ازحد معمول یا شکل غیرطبیعی پستان ویا فرورفتگی آن توجه کنید. 

همین عمل را در حالی که دستها را بالای سربرده اید انجام دهید. 

سپس دستها را به پشت سربرده درهم قفل کنید، شانه ها را به سمت عقب بکشید، دراین حالت پستانها ازیکدیگرفاصله می گیرند.(درصورت وجودچسبندگی این حالت ایجاد نمی شود) 

ب هنگام استحمام: 

به منظورتشخیص بهترهرنوع توده ای ودرحالی که پستانها صابونی هستند با سطح نرم انگشتان همانند روش قبل تمام حجم پستان را کنترل نمایید. 

سپس نوک پستان را بین انگشت شست ونشانه به ملایمت فشاردهید وترشحات خونی را درنظر داشته باشید . 

درمرحله آخرخم شده دستها را به صورت آویخته دردوطرف بدن قراردهید، پستانها باید براساس وزن بافت خودآویزان شوند. چنانچه چسبندگی وجود داشته باشد این حالت ایجاد نمی شود. 

نکته مهم 

تمام خانمها ازسن 20 سالگی به بعد بایدهرماه پس ازاتمام قاعدگی پستانهای خود را معاینه کنند ونیز سالی یکبارتوسط پزشک یا فرد دوره دیده معاینه شوند. 

 

پیشگیری:

اقداماتی که در پیشگیری از سرطان پستان می تواند نقش داشته باشد عبارتند از 

1- عدم مصرف دخانیات 

2-  تنظیم وزن در حد طبیعی و مناسب 

3-  ورزش مرتب

4 -  عدم مصرف الكل را

5- داشتن رژیم غذایی سالمی كه حاوی مقادیر زیادی از سبزیجاتی و میوه ها باشد 

6-  انجام ورزش منظم 

 

درمان:

درمان سرطان سینه به عوامل مختلفی بستگی دارد. ممكن است درمان جراحی به صورت برداشتن جزئی تا كامل سینه انجام شود و درمانهای مكمل مانند درمان دارویی، درمان هورمونی، شیمی درمانی و رادیوتراپی انجام گیرند. 

 

سرطان پروستات 

تعریف بیماری سرطان پروستات

پروستات غده ای است به اندازه یک گردو که وظیفه آن فراهم آوردن جریان منی (ماده ای شیری رنگ) برای تغذیه اسپرم ها می باشد. این غده تنها در مردان يافت می‌ شود و برداشتن کامل آن مشکل خاصی برای مردها به وجود نمی آورد سرطان پروستات نوعی بيماری است که در آن سلولهای بدخيم که از بافتهای پروستات نشات می گيرد و به طور نامنظم و فزاينده‌ای تکثير و منجر به افزايش حجم در هر يک از اجزای سلولی غده پروستات می‌شود. سرطان پروستات دومين سرطان شايع بعد از سرطان ريه در ميان مردان است 

 

علائم شایع

یکی از مهمترین علائم سرطان پروستات مشکل دفع ادراربه این ترتیب که احساس دفع شدید ادرار عارض می شود اما بعد از مراجعه به توالت هیچ چیز دفع نشود، یا دفع ادرار به صورت کامل صورت نگیرد بلکه کم کم باشد. به طور کلی می توان گفت که مشاهده و احساس هر گونه فرم غیر عادی در دفع ادرار می تواند هشدار دهنده باشد. علائمی نظیر :

1-  مشکل در تخلیه ادرار داشتن ادرار قطره قطره بعد از ادرار کردن

2-  تکرر ادرار و احساس درد و یا سوزش در هنگام ادرار کردن

3-  داشتن ادرار کدر و وجود خون و یا ترشح چرکی به همراه ادرار

4- داشتن درد هنگام انزال

5-  داشتن درد در مفصل ران و یا درد پشت و یا درد کمر

 

عواملل زمینه ساز بروز سرطان پروستات 

1-  سن ‌ـ سرطان پروستات اغلب در افراد سالمند ديده می‌شود و افراد زير ۵۰ سال به ندرت به آن مبتلا می شوند. مردان بالای ۶۰ سال بيشتر در معرض خطر ابتلاء به سرطان پروستات هستند .

2- عوامل ژنتيکی - سابقه ارثی سرطان پروستات عامل مهمی در ابتلا به اين سرطان است. وجود سابقه سرطان پروستات بين اعضای نزديک خانواده از جمله پدر و برادر احتمال ابتلا به اين سرطان را افزايش می ‌دهد. 

3-  نژاد: سیاه پوستان امریکایی 65% بیشتر از سایر مردها به این بیماری مبتلا می شوند و آمار مرگ و میر نیز در آنها دو برابر می باشد. از سوی دیگر شیوع این بیماری در مردان آسیایی پایین تر است. 

4- عوامل هورمونی ـ هورمون‌های استروئيدی (تستوسترون و آندروژنها) برای رشد و حفظ و عمل طبيعی آن در مردان بالغ نقش مهمی را ايفا می کند. افزايش ميزان ترشح هورمون تستوسترون در خون اغلب موجب تسريع روند بدخيمی سرطان پروستات می شود

5- تغذيه - رژيم غذايی اثرات زیادی در پيشگيری و يا پيشتازی ايجاد سرطان پروستات دارد مصرف سبزيجات حاوی مقادير قابل توجهی ويتامين ث و ای به خصوص گوجه فرنگی، عاملی محافظتی در مقابل سرطان پروستات تلقی می شوند در حالی که استفاده از مقادير زياد چربی حيوانی عامل مستعد کننده و پيشتاز در ايجاد سرطان پروستات شناخته شده است. 

6 -  مواد شيميايی - تماس با مواد شيميايی سرطان‌زا در محيط مانند کادميم، که در تهيه برخی آلياژها و باتری کاربرد دارد، عامل مستعد کننده و پيشتاز در ايجاد سرطان پروستات است. 

7- بيماری های مقاربتی - وجود بيماريهای مقاربتی احتمال ابتلاء به سرطان پروستات را افزايش می‌دهد. 

پیشگیری از سرطان پروستات

1 - عدم مصرف غذاهای پر چرب و غذاهای آماده

2 - مصرف سبزیجات و میوه های تازه در رژیم غذایی روزانه

3-  محدود کردن مصرف قند و نمک

4-  عدم مصرف نوشیدنیهای الکلی و سیگار

5 - داشتن فعالیتهای جسمی منظم مانند پیاده روی سریع 

درمان سرطان پروستات 

پزشکان با در نظر گرفتن شرايط بيمار ممکن است يک يا ترکيبی از اين روش های درمانی را بکار گیرند مانند:

۱1 - تحت نظر گرفتن بيماری: در اين روش بيمار به طور دقيق تحت نظر پزشک قرار می گيرد، بدون اينکه الگوی درمانی بر روی او اعمال شود. اين روش برای بيمارانی تجويز می‌ شود که جراحی برايشان مفيد نيست و يا رشد غده سرطانی پروستات آنها بسيار کند و آهسته است.

2- استفاده درمانی از سرمای شديد. 

3- شيمی درمانی: انهدام سلولهای سرطانی با استفاده از داروهای شيميايی 

4-راديوتراپی به منظور کنترل رشد سلولهای سرطانی است.

سرطان گردن رحم( سرطان سرويکس)

تعریف بیماری سرطان گردن رحم

سرطان گردن رحم نوعی بیماری است که در آن رشد بافت بدخیم از ناحیه گردن رحم نشات می‌گیرد و بطور نامنظم و فزاینده‌ای تکثیر و منجر به ریزش آن می‌شود سرطان گردن رحم دومین سرطان شایع دستگاه تناسلی زنان و پنجمین سرطان پس از سرطان‌های ریه، پستان، روده و جسم رحم در جهان است که حدود شش درصد کل سرطان زنان را تشکیل می‌دهد سرطان دهانه‌رحم از جمله بیماریهایی است که ممکن است بسیار دیر تشخیص داده‌شود چون متاسفانه علائم قابل توجه و مشخصی ندارد. در‌حالی که این بیماری بسیار بد و حتی کشنده است. گردن رحم یا سرویکس‬ قسمتی از دستگاه تناسلی زنان است و ناحیه باریک و تحتانی رحم را که به مهبل باز می‌شود، شامل می‌شود.

 

افراد در معرض خطر سرطان گردن رحم

1 - سن : بین 65- 55 سالگی شایع است . 

2-  سبک زندگی : چاقی و نداشتن فرزند از عوامل خطرند . 

3 - سابقه خانوادگی : عامل قابل توجهی به شمار نمی آید .

4 - زنانی که ارتباط جنسی در سنین پایین دارند ، با افراد مختلف ارتباط جنسی دارند و یا با فردی که با افراد مختلف ارتباط دارد نزدیکی دارند بیشتر در معرض خطر هستند چون یکی از شایعترین علل سرطان دهانه رحم (95 درصد موارد سرطان دهانه رحم ) بوسیله ویروسی بنام ویروس پاپیلوما‌ست که از طریق تماس جنسی انتقال می‌یابد

5 - کسانی که ضعف سیستم ایمنی به ویژه به صورت اکتسابی مانند بیماری ایدز دارند یا داروهای سرکوب کننده ایمنی مصرف می کنند

6- زنانی که دخانیات اعتیاد دارند 

7- زنانی که زایمانهای متعدد داشته اند

علایم هشداردهنده سرطان گردن رحم :

1. ‬در مراحل ابتدایی هیچ نشانه‌ای ندارد.

2. ‪ طولانی شدن بیش از حد معمول عادت ماهانه و یا خونریزی بیش از حد ،ازدیاد ترشحات مهبل

3. ‪ خونریزی هنگام معاینه پزشکی اندامهای تناسلی

4. ‪ ‬سختی، درد و یا خونریزی به هنگام نزدیکی

5. ‪ عفونت‌های مکرر مهبل

6. ‪ درد به هنگام ادرار

7. ‪ درد کمر

در شرایطی که سرطان گردن رحم مهاجم و به دیگر اندامها گسترش یافته باشد علاوه بر نشانه‌های فوق، علایمی مانند یبوست، مشاهده خون در ادرار، گرفتگی مجرای ادرار، باز شدن غیر طبیعی گردن رحم و کم خونی ظاهر می‌شود.

نکته : در صورت عدم درمان ، سرطان رحم ممکن است به لوله های رحم و تخمدانها و سایر اعضاء مانند ریه ها و گاهی کبد منشتر شده و گسترش یابد .

پیشگیری از سرطان گردن رحم

1 - معاینات منظم و دوره‌ای و انجام آزمایش پاپ اسمیر یکی از موثرترین اقدامات پیشگیرانه سرطان رحم و الگویی موفق در کاهش میزان بروز و تلفات ناشی از این نوع سرطان بشمار می رود. این تست در خانمها پس از شروع فعالیت جنسی، سالی یک بار و پس از دو تست منفی، هر سه سال یک بار تکرار می‌شود. این آزمایش معمولا دو هفته پس از اتمام عادت ماهانه و حداقل ‪ ۴۸‬ساعت پس از مقاربت جنسی توصیه می‌شود.

2- به تاخیر انداختن تماس جنسی : هر چه سن شروع فعالیت جنسی زنان جوان دیرتر باشد امکان ابتلاء به بیماریهای جنسی کمتر و در نتیجه احتمال آلودگی ویروس مولد سرطان گردن رحم کمتر خواهد بود.

3-  نداشتن ارتباط جنسی با افراد مختلف و در صورت داشتن ارتباط باید حتما از کاندوم استفاده کرد.

 

درمان سرطان گردن رحم

الگوهای درمانی بیماری سرطان گردن رحم بستگی به نوع سرطان، وضعیت بیماری در شروع درمان، سن، وضعیت سلامت عمومی و چگونگی واکنش بیمار به نوع درمان دارد.برای بیماران بسته به شرایط از روشهای درمانی جراحی ، پرتو درمانی یا رادیوتراپی و شیمی درمانی استفاده می شود.

سرطان خون يا لوسمی

تعریف سرطان خون : 

سرطان خون یا لوسمی ( لوکمی) ريشه در زبان لاتين به معنای خون سفيد دارد در بیماری سرطان خون، مغز استخوان مقدار بسیار زیادی از سلولهای سفید خون غیرعادی تولید می‌کند. این سلولها با سلولهای خون نرمال و عادی متفاوت هستند و درست عمل نمی‌کنند. درنتیجه، تولید سلول‌های سفید خون طبیعی را متوقف کرده و توانایی فرد را در مقابله با بیماری‌ها از بین می‌برند. سلول‌های لوکمی همچنین بر تولید سایر انواع سلول‌های خونی که توسط مغز استخوان ساخته می‌شود از جمله گلوبول‌های قرمز خون که اکسیژن را به بافت‌های بدن می‌رسانند، و همچنین پلاکت‌های خونی که از لخته شدن خون جلوگیری می‌کنند، نیز فشار می‌آورد. سرطان خون یکی از چهار سرطان شایع کودکان است .

 

انواع سرطان خون 

سرطان خون براساس طيف، شدت و سرعت پيشرفت روند بيماری به دو دسته حاد و مزمن تعريف می شود :

۱- لوسمی حاد، رشد سريع همراه با تعداد زيادی گلبولهای سفيد نارس است و مدت فاصله زمانی بين شروع بيماری و گسترش دامنه آن بسيار کوتاه است.

۲- لوسمی مزمن، رشد آهسته همراه با تعداد بيشتری سلولهای های سرطانی بالغ است و مدت فاصله زمانی بين شروع بيماری و گسترش دامنه آن طولانی تری است. لوسمی نيز با توجه به نوع سلولهای های موجود در بافت مغز استخوان که دچار سرطان شده است تعريف می شود و اشکال مختلفی از اين نوع سرطان وجود دارد که هر کدام نشانه ها و عوارض خاص خود را دارند. 

 

خون و انواع سلوسهای خونی

خون از مایع لزجی به نام پلاسما و سلولهای های شناور آن که توسط مغز استخوان تولید می شود تشکیل شده است. مغز استخوان ماده ای نرم و اسفنجی شکل است که داخل استخوانها یافت می شود. این ماده حاوی سلولهای های است که سلولهای های مادر یا سلول پایه نامیده می شود و وظیفه آنها تولید سلولهای های خونی است. 

 

سه نوع یاخته‌ خونی وجود دارد :

1 - گلبولهای سفید که مسئولیت دفاع از بدن رادر مقابل عوامل خارجی عهده دارهستند. 

2-  گلبولهای قرمز خون که اکسیژن را به بافتها حمل کرده و فرآورده های زائد را از اندامها و بافتها جمع آوری می کنند.

3 - پلاکتها که وظیفه انعقاد خون و جلوگیری از خونریزی را بر عهده دارند 

علائم هشدار دهنده سرطان خون:

1-  تورم و خونريزی لثه ‌ها و خونريزی مکرر بينی

2 -  تظاهر لکه‌های قرمز دانه اناری زيرجلدی پوست

3 - ضعف و لاغری و احساس خستگی مفرط

4 -  احساس سيری و بی‌اشنهایی وخواب‌آلودگی

5 -  دردهای استخوان و مفاصل

6 -  تب و لرز و نشانه های شبیه سرماخوردگی

7 -  تنگی نفس در اثر فعاليت

8 -  لخته يا منعقد نشدن خون در پی ايجاد زخم يا بريدگی

9 -  عفونتهای مکرر و عود آنها

10 - تورم و بزرگی حجم غده های لنفادی، طحال و کبد و کم خونی

علاوه بر نشانه های فوق ممکن است عوارضی در بيمار ظاهر شود که به اجتماع ياخته ها و سرايت سرطان به اندامهای ديگر بدن مربوط باشد. در چنين مواردی بيمار از سردرد، حالت تهوع و استفراغ، کاهش سطح هوشياری، تشنج، عدم‌‏ حفظ تعادل، تورم در ناحيه گردن و صورت شکايت می کند.

 

علل زمینه ساز سرطان خون

بيماری سرطان خون توسط متغيرهای ناشناخته و مستقل متعددی موجب تغييرات سلولها شده و منجر به تداخل در سيستم تکثير سلولهای مغز استخوان می‌شود. عامل مستعد و پيشتاز در تظاهر سرطان خون مانند هر سرطان ديگری به هم خوردن نظم تقسيم سلولی است. تحقيقات روند بدخيمی بيماری سرطان خون را به اين عوامل ارتباط می دهند: 

1 - جنس- لوسمی در مردان بيشتر تظاهر می کند

2-  سابقه قبلی ابتلا به برخی از بيماری های خونی و يا سابقه قبلی ابتلا به سرطان

3 - عوامل ژنتيکی و استعداد ميزبان: عوامل ژنتيکی از جمله نقايصی در کروموزوم‌ها و انتقال ژن معيوب 

4 -  تشعشع- افرادی که در معرض تابش تشعشعات هسته ای و سرطانزا قرار گرفته اند 

5 - اعتياد به دخانيات

6 - آلاينده های موجود در هوای محيط زيست و محل کار ( مواد يونيزه ، مواد صنعتی و شيميايی سمی مانند بنزين ومشتقات آن) 

7 - نارسايی مکانيسم ايمنی طبيعی بدن 

8 -سن- در ميان بزرگسالان، استعداد ابتلا به لوسمی با افزايش سن ارتباط مستقيم دارد. افراد بالای ۵۵ سال بايد بيشتر مراقب علائم هشدار دهنده اين بيماری باشند.

 

راههای تشخیص سرطان خون

1 - معاينات فیزیکی: شناسایی نشانه‌های فیزیکی و جسمی سرطان مثل رنگ پریدگی ناشی از کم خونی، و ورم غده‌های لنفاوی، کبد یا طحال 

2 - آزمایش خون: شمارش تعداد گلوبول‌های سفید یا پلاکت‌های خون 

3 - نمونه گیری از مغزاستخوان 

4 - عکس برداری و سنوگرافی

 

درمان

به علت بکارگیری داروهای ضدسرطان جدید بقای بیماران سرطان خونی در چند سال گذشته افزایش داشته‌است. این داروها منجر به فروکش کردن نشانه‌ها می‌ شود و جریان درمان بیماری بدتر نمی‌شود و حتی بیماران تا اندازه‌ای درمان می‌شوند. درمان لوسمی بستگی به نوع لوسمی، وضعیت بیماری در شروع درمان، سن، سلامت عمومی و چگونگی واکنش بیمار به نوع درمان دارد. برای درمان سرطان خون از روشهای زیر استفاده می شود:

1 -شیمی درمانی 

2 - پرتو درمانی 

 3-  پیوند مغز استخوان و پیوند سلول‌های بنیادی