کمک به حفظ سلامت مادران و نوزادان در دوران بارداری و زایمان یکی از اهداف مهم برنامه های بهداشتی بوده و اولین قدم در راه دستیابی به این هدف ، ارایه مشاوره پیش از بارداری به زنان خواهان بارداری می باشد. و هدف از این مشاوره اتخاذ روند متناسب با مراقبت است تا مادر با حالت سلامتی کامل وارد حاملگی شود و بتواند روند حاملگی سالم تری داشته باشد که این امر موجب کاهش خطر مرگ و میر مادران و نوزادان می شود.
اهمیت مراقبت پیش از بارداری
متاسفانه در بسیاری از خانواده ها ، بدون انجام مراقبت قبل از بارداری و برنامه ریزی خاص، بارداری اتفاق می افتد و چه بسا ممکن استخانمی با داشتن سابقه بیماریهای مزمن کنترل نشده و پرخطر مانند فشارخون بالا، دیابت، صرع،بیماریهای قلبی،کلیوی و ... باردار گردندو در طی بارداری با تشدید و عود این بیماریها مواجه شود که خطرات جبران ناپذیری را بر سلامت مادر و جنین بدنبال دارد. از طرف دیگر در برخی از خانواده هایی که این بیماریها وجود ندارد، ولی سابقه تولد نوزاد ناهنجار یا عقب افتاده در خانواده یا حتی اقوام دور و نسلهای گذشته دیده می شود، بویژه اینکه سن مادر نیز بالای 35 سال باشد، عدم انجام مراقبت قبل از بارداری و مشاوره ژنتیک موجب می شود با تولد یک نوزاد ناهنجار با معلولیت جسمی، ذهنی و یا هر دو مواجهه شویم که استرسهای شدید روحی و بار اقتصادی زیادی را بدنبال دارد. در مواردی دیگر ممکن است هیچکدام از این مشکلات وجود نداشته باشد ولی عدم برنامه ریزی برای حاملگی، منجر به وقوع بارداری ناخواسته شود که پیامدهایی نظیر : اقدام به سقط ، همسر آزاری، کودک آزاری و ...... را بدنبال دارد. برخی از این پیامدها عوارض جبران ناپذیر جسمی و روانی و حتی مرگ و میر را در پی دارد، لذا مراقبتهای قبل از بارداری را لازم و ضرور ی دانسته و به جرات می توان گفت مراقبت قبل از بارداری از نظر اثر بر بارداری مهمترین مراقبت بهداشتی بشمار می رود.
پس با انجام مراقبتهای قبل از بارداری، وضعیت سلامت جسمانی و روانی مادران آینده مورد ارزیابی و غربالگری قرار گرفته و آموزشهای لازم به خانواده ها ارایه می شود.همچنین در صورت نیاز، مادر به سطوح بالاتر ارجاع گردیده و تحت مراقبتهای تخصصی قرار می گیرد تا در بهترین شرایط ممکن باردار شود و ضمن حفظ سلامت مادر، نوزادی سالم متولد گردد.
انجام مشاورهو مراقبت پیش از بارداری منجربه کاهش عوارض بارداری و حفظ سلامت مادر،همچنین بهبود نتیجه حاملگی و پیشگیری از عوارض سوء آن نظیر وزن کم هنگام تولد، زایمان زودرس، ناهنجاریهای مادرزادی و ..... می شود و باعث ایجاد جامعه ای سالم و صرفه جویی در بودجه کشور خواهد شد. مراقبتهای پیش از بارداری هم اکنون در کلیه مراکز بهداشتی و درمانی توسط پزشکان ماماهایمراکز انجام می گیرد و کسانیکه تصمیم به بارداری برنامه ریزی شده دارند می توانند این خدمات را از این مراکز دریافت کنند.


تعریف مراقبت پیش از بارداری:
مجموعه ای از خدمات مراقبتی است که به بررسی وضعیت مادر قبل از بارداری می پردازد و موجب می شود تا خطرات موجود برای باردارشدن مادر به موقع شناسایی شده و قبل از شروع حاملگی از بین رفته و یا تحت کنترل درآید.
دلایل اهمیت مراقبت پیش از بارداری چیست ؟
 به حداقل رساندن بارداریهای پرخطر
 به حداقل رساندن بارداریهای ناخواسته ( افزایش حاملگی برنامه ریزی شده )
 حفظ سلامتی نوزاد و پیشگیری از ناهنجاریها
 حفظ سلامتی مادر
 تداوم حاملگی سالم

مهمترین اهداف مشاوره پیش از بارداری
• مشاوره با مادران برای تصمیم گیری در انتخاب زمان مناسب بارداری و پیشگیری از بارداری های در معرض خطر نظیر بارداری زیر 18 سال و بالای 35 سال ، بارداری با فاصله کمتر از سه سال و .....
• بررسی بارداریهای ناموفق مانند سقط ، مرده زایی و مرگ نوزاد جهت جلوگیری از تکرار آنها
• شناسایی خانواده های دارای سابقه فامیلی ، بیماری های ارثی ، نوزاد ناهنجار و ارجاع آنان جهت مشاوره و انجام آزمایشات ژنتیک برای اطمینان از تولد نوزاد سالم
• شناسایی زود هنگام یا کنترل بیماری های زمینه ای ( بیماری های قلبی ، فشارخون ، دیابت ، کم خونی و .... ) که تا کنون تشخیص داده نشده اند و درمان مناسب آنها قبل از بارداری برای جلوگیری از تشدید بیماری ها در دوران بارداری
• بررسی دارو های مصرفی مادر و قطع مصرف داروهای مضر برای سلامت و رشد جنین و جایگزینی با داروهای مناسب قبل از شروع بارداری
• شناسایی و درمان بیماری های دهان و دندان قبل از بارداری
• شناسایی عفونتهای زنان و درمان به موقع آنها قبل از بارداری
• کمک به مادران سیگاری یا معتاد جهت معرفی به مراکز ترک اعتیاد قبل از بارداری
• پیشگیری از بروز ناهنجاری ها بخصوص ناهنجاری سیستم عصبی نوزاد با تجویز اسید فولیک حداقل سه ماه قبل از بارداری
• بررسی ایمنی مادران علیه بیماری هایی نظیر کزاز ، سرخجه ، هپاتیت B و انجام واکسیناسیون در صورت نیاز
 
پس اگر تمایل به بارداری دارید حداقل سه ماه قبل از بارداری جهت دریافت مراقبت پیش از بارداری به مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه فرمایید.